Foto Unsplash/Annie Pratt
Brené Brown bestudeert al jaren lang kwetsbaarheid, moed, authenticiteit en schaamte.
Ze deelde als een van de eersten openlijk over haar eigen interne dialoog: “Wie denk jij wel dat je bent?”
“Je bent toch nooit goed genoeg…”
“Als ze me echt zouden kennen, dan…”
Brené moedigt ons aan om onze kwetsbaarheid te tonen, zodat we een betekenisvoller leven kunnen leiden, gebaseerd op échte verbinding. Ze stelt vast dat kwetsbaarheid zelfs een voorwaarde is om tot die verbinding te komen, in de eerste plaats met jezelf. Ze heeft er ‘haar ding’ van gemaakt, omdat ze zelf jaren lang het idee van kwetsbaarheid zo verafschuwde.
Kwetsbaarheid dus. Niet zo moeilijk denk je? Onze conditionering is sterk en vaak onzichtbaar voor onszelf. Trauma maakt de verdedigingsmuur nog dikker.
Verstop jezelf maak jezelf onzichtbaar zwijg spreek! zachtjes…en, beleefd! Anders moeten ze je niet. Anders sta je alleen, of met je rug tegen de muur
Ze lachen je uit. Je bent dom.
Schaamte kan nuttig zijn, waar het ons belet om gekke dingen te doen waar we later veel spijt van kunnen krijgen. Maar wanneer schaamte ons zo'n schrik aanjaagt dat we onszelf gaan verbergen, belet het ons om tot echte verbinding te komen. Er zit dan niets anders meer op dan jezelf, of een ander, overal de schuld van te geven. Schuld, als ultieme wapen tegen het niet onder ogen te hoeven komen van je verantwoordelijkheid. Er zelf in gaan geloven zorgt ervoor dat je ermee vergroeit en dan wordt het onzichtbaar.
Thuis in Nederland hoorde ik vaak: ‘doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’. En dat terwijl miljoenen van diezelfde Nederlanders elk jaar in overvolle café’s uit hun dak gingen op Guus Meeuwis of van Duin. Lekker een weekje het masker afzetten, noemen sommigen het. Ik zie het meer als een manier om eindelijk te doen waar je altijd al heimelijk naar verlangde maar niet durfde. Maar omdat iedereen het doet... Geen fan van Carnaval.
Steek vooral ook je kop niet boven het maaiveld uit! Dat geldt zeker voor de Belgen. België, hét land waar men bescheidenheid tot een nationale kunst heeft verheven. Ook dat is een manier om je verantwoordelijkheid uit de weg te gaan.
In het land van IKEA kennen ze het concept ook, maar dan in de vorm van De Wet van Jante. Deze on-officiële wet heeft een groot stuk van de interne dialoog van de Skandinaviër onbewust bepaald.
Kort gezegd verbiedt de wet te veel individualiteit en persoonlijk succes.
Er zijn 10 wetten van Jante…
Je moet niet denken dat je specialer bent dan wij
Je moet niet denken dat je net zo goed bent als wij
Je moet niet denken dat je slimmer bent dan wij
Je moet niet denken dat je beter bent dan wij
Je moet niet denken dat je het beter weet dan wij
Je moet niet denken dat je belangrijker bent dan wij
Je moet niet denken dat je ergens goed in bent
Je mag ons niet uitlachen
Je moet niet denken dat iemand om je geeft
Je moet niet denken dat je ons iets kunt leren
Die ‘wij’ is dan ‘alle anderen’ neem ik aan.
Je kan je misschien ook wel voorstellen dat een cultuur met Jante-regels, er voor zorgt dat het niet gemakkelijk is om persoonlijk succes na te streven, of er openlijk blij of trots op te zijn wanneer je wel succes hebt.
Toen de Zweedse acteur Alexander Skarsgard een emmy ontving voor zijn rol in de tv serie Little white lies vertelde hij dat hij niet te hoog van de toren kon blazen vanwege de wet van Jante.
Je kan dit natuurlijk ook toepassen op de nare ervaringen in je leven. Dat leidt tot afwijzing van een gekwetste stukje van jezelf: Niet zeuren, het kan namelijk altijd erger!
“Honger? De kindjes in Afrika, die hebben pas HONGER!”
Als ik vroeger wel eens thuis kwam en mijn verhaal wilde doen over iets naars wat ik had meegemaakt, kwam mijn moeder al heel snel met:
“Als dat het ergste is wat jij ooit zult meemaken, dan mag je in je handjes klappen!”
En ze meende het. Vond er zelfs geruststelling in. Zonder te weten wat ik eigenlijk te vertellen had.
Jarenlang heb ik op basis van die uitspraak en het gevoel dat ik er door kreeg, alle nare ervaringen in de vrolijke, stoere doofpot gestopt. Ik schaamde me er zelfs voor als ik eens een slechte dag had en me eenzaam en alleen voelde, ik en mijn onverwerkte trauma’s. Anderen hadden veel ergere dingen meegemaakt.
Ik ridiculiseerde het zelfs. Maakte mezelf belachelijk. Ik voelde me anders, maar deed me voor als ieder ander. Dat een klein deel van mij het hier niet mee eens was werd toen nog als een ongemakkelijk gegeven beschouwd. Vele specialisten onderzochten mij. De interne dialoog die ondertussen op gang kwam werd al snel een complete vergadertafel in mijn hoofd. En alle leden maakten voortdurend ruzie, overschreeuwden elkaar of ze maakten mij ’s nachts wakker met gevaarlijke voorstellen. Moest ik toen tegenover een psycholoog gezeten hebben dan zou ik ongetwijfeld een label uit het DSMboekje hebben gekregen. Het was pas toen mijn benen letterlijk onder mij uit vielen, dat ik stopte met wegrennen voor mezelf.
Wat je steeds tegen jezelf zegt wordt een soort echo in je hoofd.
Alles wat je zegt hoor je meerdere malen terug. Die voortdurende herhaling op de automatische stand vormt de spiegel van al je gedachten en gevoelens. Die drijven jou tot de acties die je doet, of juist niet doet. Je kan wel anders gaan denken, maar zonder je gevoel erachter zul je nooit bereiken waar je diep van binnen naar verlangt: los zijn van elk oordeel, zelfs dat van jezelf!
Goed nieuws: Los komen van oordelen kun je leren. Er zijn bepaalde ingrediënten voor nodig, die je steeds bij je moet hebben en moet toepassen. Er zijn ook obstakels onderweg, die werken volgens patronen en waarmee je vergroeit. Het is niet moeilijk, maar je moet wel alert blijven. Het oordeel ligt steeds op de loer.
Liefs,
Esther werkt vanuit haar eigen ervaring met complex jeugd trauma. Ze is eeuwige student, vol passie voor het onderwerp en steeds op zoek naar nieuwe manieren om zoveel mogelijk mensen te informeren over De verborgen gezichten van trauma en hoe je terug kan leren genieten van het leven erna.